कोंबडी पालन

कोंबड्यांचे प्रकार व उपलब्धता: कोंबड्यांच्या विविध जाती आणि प्रकार तसेच त्यांची उपलब्धता या विषयीची माहिती या भागात दिली आहे.
बॉयलर उत्पादन: कुक्कुट मांस उत्पादनांमध्ये ब्रॉयलरला सर्वाधिक पसंती मिळते. सुमारे आठ आठवड्यांपेक्षा लहान, 1.5 ते 2 किलो वजनाचे आणि मऊ लुसलुशीत मांसाचे कोंबडीचे पिलू म्हणजे ब्रॉयलर.
पक्ष्यांच्या घरट्याची स्वच्छता: मांस उत्पादनासाठी (ब्रॉयलर) कोंबड्यांच्या व्यवस्थापनामध्ये स्वच्छता व निर्जान्तुकरणास अनन्यसाधारण महत्व आहे.
ऋतूमनानुसार कुक्कुट व्यवस्थापन: कोंबड्यांच्या वाढीवर आणि उत्पादन क्षमतेवर वातावरणाचा सतत परिणाम होत असतो. तेंव्हा कुक्कुट पालन करताना या गोष्टी विचारात घेऊन ऋतूमनानुसार कोंबड्यांचे व्यवस्थापन करावे.
बर्ड फ्लू: पक्ष्यांना देखील, माणसांप्रमाणेच, फ्लू होतो. बर्ड फ्लू, ज्याला एव्हीयन फ्लू, एव्हीयन इन्फ्लूएन्झा देखील म्हणतात. H5N1 विषाणू पक्ष्यांना संक्रमित करतात.
बर्ड फ्ल्यू काही सत्ये - १: बर्ड फ्लू माणसाच्या आरोग्यास घातक खूप घातक ठरू शकतो तेंव्हा बर्ड फ्ल्यू विषयीची काही सत्य जी तुम्हाला माहित असणे आवश्यक आहे. त्यातील काही यामध्ये दिली आहेत.
बर्ड फ्ल्यू काही सत्ये - २: बर्ड फ्लू माणसाच्या आरोग्यास घातक खूप घातक ठरू शकतो तेंव्हा बर्ड फ्ल्यू विषयीची काही सत्य जी तुम्हाला माहित असणे आवश्यक आहे. त्यातील काही यामध्ये दिली आहेत.
व्यवस्थापन ब्रॉयलर पक्ष्यांचे...: रोगमुक्त व सशक्त ब्रॉयलर कोंबड्यांची पिल्ले निवडावीत. त्यावरच व्यवसायाचे गणित अवलंबून आहे. हॅचरीमध्ये पिल्लांना लसीकरण झालेले असावे. शिफारशीनुसार लसीकरण करावे.
तापमानाचा कोंबड्यांवर परिणाम: वाढत्या हवामानाचा परिणाम कुक्कुटपालनावर झालेला आढळून येतो.उन्हाळा ऋतूमध्ये कोंबडी हा पक्षी इतर पाळीव प्राण्यांच्या तुलनेत अधिक प्रमाणात उष्माघातास बळी पडतो.
ब्रॉयलर कोंबडीपालनाबाबत माहिती: कोंबडीपालन व्यवसायाचे भवितव्य हे कोंबडीघरावर बऱ्याच अंशी अवलंबून आहे. पक्षिघरासाठी जागेची निवड करताना परिसरात नैसर्गिक हवा खेळती असावी.
कोंबड्यांमधील ताण कमी करावा: अचानक हवामान बदलामुळे ताण येऊन रोगप्रतिकार शक्ती कमी होऊन कोंबड्या इतर रोगांना बळी पडू शकतात.
कोंबड्यांचे आरोग्य: खाद्यकोठारामधील दमट वातावरण, कमी-जास्त तापमान, जागा कोरडी नसणे इ.सारख्या अनेक कारणांमुळे बुरशीजन्य रोग कोंबड्यांना खाद्यामार्फत होतात.
उन्हाळ्यात ब्रॉयलर नियोजन: ब्रॉयरल पक्ष्यांना विविध वातावरण, नियोजन, निवास, शारीरिक इत्यादी गोष्टींमुळे ताण निर्माण होतो. त्याचा सरळ उत्पादनावर परिणाम होतो.
एव्हियन इन्फ्लुएंझा विषाणू निदान: पोल्ट्री उद्योगामध्ये पक्ष्यांना एव्हियन इन्फ्लुएंझा विषाणूचा प्रादुर्भाव होऊन मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. प्रक्रियेपूर्वी पक्ष्यांच्या या विषाणूसाठी चाचण्या घ्याव्या लागतात.
परसबागेतील कुक्कुटपालन: महाराष्ट्र शासनाने लहान स्तरावरील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांची ही अडचण लक्षात घेऊन परसातील कुक्कुटपालनास चालना देतील, अशा स्वरूपाच्या योजना सुरू केल्या आहेत.
ब्रॉयलर कोंबड्यांसाठी शेड: शेडमध्ये नैसर्गिक हवा खेळती असावी. जागा सखल भागात असावी, दलदलीची नसावी.
कुक्कुटपालन - गिरिराज कोंबडी: स्वयंरोजगार निर्मितीसाठी कोंबडीपालन चांगला रोजगार आहे. या व्यवसायापासून सतत वर्षभर उत्पन्न मिळण्याची संधी असते.
पोल्ट्रीमध्ये आधुनिक तंत्रज्ञान: गेल्या काही वर्षांत देशातील पोल्ट्री उद्योग आधुनिक होत असून यातून चांगल्या रोजगाराच्या संधी निर्माण होत आहेत.
कोंबडीपालनासाठी घराची रचना: कोंबडीपालन व्यवसायाचे भवितव्य हे कोंबडीघरावर बऱ्याच अंशी अवलंबून आहे.
पावसाळ्यात कोंबड्यांचे व्यवस्थापन: पोल्ट्री शेडवरील पत्रे मजबूत बांधून घ्यावेत, जेणेकरून जोरात हवा, वावटळ किंवा पाऊस झाला तरी ते हलणार नाहीत, उडून जाणार नाहीत.
कोंबड्यांचे लसीकरण: रोगप्रतिबंधक लस नेहमी रेफ्रिजरेटरमध्ये ठेवावी. वापरून उरलेली लस पुन्हा वापरू नये. त्या लसीची रोगप्रतिकारशक्ती नष्ट झालेली असते.
परसातील कुक्कुटपालनासाठी ...: परसातील कोंबडीपालनासाठी गिरिराज कोंबडी ही मांस उत्पादनासाठी चांगली आहे.
गावठी कोंबडीपालन: गावठी कोंबड्यांमध्ये सुरवातीचे चार आठवडे पिल्लांना जपावे. पिल्ले आकाराने व वजनाने कमी असतील, तर सुरवातीच्या काळात कृत्रिमरीत्या पुरविण्यात येणारी ऊब कमी पडू देऊ नये.
बर्ड-फल्यु संक्षिप्त माहिती: एव्हीएन इनफल्युएन्झा किंवा बर्ड फल्यु हा कुक्कुटवर्गीय पक्षांमधील विषाणूजन्य रोग अहे.पक्षी वर्ग,मनुष्यप्राणी तसेच इतर सस्तन प्राण्यांना या विषाणूंची बाधा होवू शकते.
लसीकरण झालेल्या पक्ष्यांना ओळखणे: घातक बर्ड फ्लू रोगाच्या नियंत्रणाकडे आणखी एक पाऊल
कोंबड्यांच्या वाढीकरिता उपयुक्त औषधी वनस्पती: ब्रॉयलर कोंबड्यांचे कमीत कमी दिवसांमध्ये जास्तीत जास्त वजन वाढणे अपेक्षित असते. बऱ्याच वेळा त्यांची वाढ अपेक्षित कालावधीमध्ये होत नाही, त्यामुळे अर्थकारण बिघडते.
कोंबड्यांमधील आजार ओळखा: कोंबड्यांमधील फ्याटी लिवर आणि हेमोरेज सिंड्रोम हा एक चयापचयाचा आजार आहे. त्यामध्ये यकृतामध्ये जास्त प्रमाणात चरबी साठते, त्यामुळे यकृत फुटून पोटात रक्तस्राव होतो.
कोंबड्यांमधील लूज ड्रॉपिंगवर कुडा, बेल उपयुक्त: कोंबड्यांमध्ये सर्वत्र आढळणारा आजार म्हणजेच लूज ड्रॉपिंग किंवा कोंबड्यांना पातळ संडास होणे.
थंडीमध्ये कोंबड्यांचे आरोग्य: हवामान बदलानुसार कोंबड्यांच्या व्यवस्थापनात बदल करावा. हिवाळ्यात पोल्ट्री शेड आणि बाह्य वातावरणातील तापमानात गारवा निर्माण झाल्यामुळे कोंबड्यांच्या आरोग्यावर प्रतिकूल परिणाम होतात.
कोंबड्यांमधील अंडी उत्पादन वाढीसाठी: अंडी उत्पादन देणाऱ्या कोंबड्या वर्षभरात साधारणतः 280-310 अंडी देतात. अंडी उत्पादन क्षमता कोंबड्यांच्या जातीवर अवलंबून असते.
कोंबड्यांमधील उवा, पिसवा नियंत्रणासाठी कडुनिंब, करंज, सीताफळ: कोंबड्यांमध्ये आढळणारे बाह्य परोपजीवी म्हणजेच उवा, पिसवा. यांना नियंत्रित करणे अत्यंत आवश्‍यक असते. हे बाह्यपरोपजीवी कोंबड्यांचे रक्त पितात. यामुळे कोंबड्यांची वाढ खुंटते, त्वचा विकार होतात.
कोंबड्यांमधील लकव्यावर - वनौषधींद्वारा उपचार: लेअर कोंबड्यांमध्ये पंखांचा किंवा पायांचा लकवा (पॅरालायसीस) मोठ्या प्रमाणात आढळतो. या आजारामुळे पक्ष्याची हालचाल बंद होते.
कोंबडी खाद्यामधील घटक: संतुलित कोंबडी खाद्यातील पौष्टिक तत्त्वांमध्ये प्रथिने, कार्बोहायड्रेट्‌स, चरबी, खनिज पदार्थांचा समावेश असतो. आपल्याला कोणत्या प्रकारचे खाद्य तयार करावयाचे आहे, याचा निश्‍चित आराखडा तयार केला पाहिजे.
अश्‍वगंधा, तुळस वाढविते कोंबड्यांची रोगप्रतिकारकशक्ती: कोंबड्यांमध्ये विविध संसर्गजन्य रोग दिसून येतात. यांचे प्रमुख कारण म्हणजे पक्ष्यांची कमी झालेली रोगप्रतिकारकशक्ती. संसर्गजन्य रोग होऊ नयेत यासाठी कोंबड्यांना लसीकरण केले जाते.
कोंबड्यांमधील श्‍वसनसंस्थेच्या आजारावर अडुळसा, तुळस, सुंठ उपयोगी: कोंबड्यांमध्ये आढळणाऱ्या आजारांपैकी मोठ्या प्रमाणात आढळणारा व वेळीच उपचार न झाल्यास अगदी जीवघेणा ठरणारा आजार म्हणजेच श्‍वसनसंस्थेशी संबंधित विकार.
कोंबड्यांमधील रोगनिदानासाठी शवविच्छेदन महत्त्वाचे...: कोंबड्यांमधील रोगांच्या निदानामध्ये शवविच्छेदन खूप महत्त्वाचे आहे. याचे कारण म्हणजे कोंबड्यांना होणाऱ्या विविध प्रकारच्या रोगांमध्ये दिसणारी लक्षणे जवळपास सारख्याच प्रकारची असतात .
उष्णतेच्या ताणापासून सांभाळा कोंबड्यांना: कोंबड्यांना ताण-तणावापासून सांभाळणे ही यशस्वी कुक्कुटपालनाची गुरुकिल्ली आहे. कोंबड्यांना अनेक कारणांमुळे ताण येतो. परंतु, सर्वांत जास्त प्रश्‍न असतो, उन्हामुळे येणारा ताण म्हणजेच "हिट स्ट्रेस!'
परसातील कुक्कुटपालनासाठी कॅरी निर्भिक, वनराजा, सुवर्णधारा: देशातील कुक्कुट संशोधन संस्थांनी परसातील कुक्कुटपालनासाठी गिरिराज, वनराजा, कॅरी निर्भिक, सुवर्णधारा आणि श्रीनिधी या जाती विकसित केलेल्या आहेत.
नियोजन कोंबड्यांमधील अंडी उत्पादनवाढीचे: अंडी देणाऱ्या कोंबड्यांच्या व्यवस्थापनात थोडा फेरबदल करून थंडीच्या काळातही अंडी उत्पादनामध्ये सातत्य ठेवू शकतो. कोंबड्या अंड्यावर येतात तेव्हापासून त्यांना हवे तितके खाद्य द्यावे.
कुक्कुटाचे हिवाळ्यामधील रोगनियंत्रण: विशेषत: कोंबड्या या इतर प्राण्यांच्या मानाने आजारांना लवकर व मोठ्या प्रमाणात बळी पडतात. त्यामुळे कोंबड्यांची प्रत्येक ऋतुमध्ये विशेष काळजी घेऊन व्यवस्थापनामध्ये योग्य ते बदल करावा लागतो.
न्यु कॅसल डिसीज/ राणीखेत विकार: न्यु कॅसल डिसीज/ राणीखेत विकार
कुक्कुटपालन आजार व उपचार: कुक्कुटपालन आजार व उपचार यांची माहिती.

Poultry farming Project Development, report Poultry equipments Livestock All types Mane livestock

शनिवार, २३ मे, २०२०

कोंबडी पालन

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा